Noże towarzyszą nam od niepamiętnych czasów. Są elementem codziennego wyposażenia w każdej kuchni, ale też służą do samoobrony (lub szerzej ujmując to zagadnienie: walki) czy pomagają podczas survivalu w różnych, nawet niecodziennych sytuacjach. Dla wielu osób są też przydatnym narzędziem akrobatycznym, które umożliwia wykonywanie efektownych trików. Między innymi w tym celu stosuje się noże motylkowe.
Skąd pochodzą noże motylkowe?
Noże motylkowe (balisong), popularnie zwane po prostu motylkami lub butterfly, cieszą się długą tradycją. Ich historia zaczyna się już w VIII wieku n.e. na Filipinach, w miejscowości Balisung, gdzie zostały stworzone jako noże do walki dwojakiego rodzaju: zarówno bezkrwawej – kiedy funkcjonuje podobnie jak kubotan – jak i na ostrza. Właśnie dlatego mają specyficzną budowę, pozwalającą na chowanie i wyciąganie ostrza jednym płynnym ruchem ręki.
W kulturze Filipin balisong to niemalże obiekt kultu. Jest to nóż, który oprócz swoich praktycznych funkcji posiada także symbolikę religijną. Jego nazwa oznacza śpiew motyla, a rozłożone wierzchołki symbolizują niebo, ziemię i wodę.
Noże motylkowe we współczesnej Europie
Noże motylkowe przywędrowały do Europy nie tylko jako noże do samoobrony, ale również jako noże akrobatyczne. Specyficzna budowa oraz możliwość szybkiego składania i rozkładania ostrza w efektowny sposób sprawiły, że obecnie częściej służą do trików niż do walki. Nie oznacza to jednak, że nie mogą być wykorzystywane jako noże użytkowe. Wręcz przeciwnie, większość modeli wciąż posiada ostre ostrze i służy nie tylko do popisów, ale także jako typowe noże EDC (every day carry), przydatne na przykład w pracy czy podczas survivalu.
Balisong można czasem dostać także w wersji treningowej, czyli z zaokrąglonym i tępym ostrzem. Taka budowa pozwala z łatwością ćwiczyć triki na początkowym etapie, bez narażania swojego zdrowia na szwank.
Budowa noża motylkowego
Balisong posiada bardzo specyficzną budowę. Ze względu na to, że pierwotnie był typowym nożem bojowym, został wyposażony w stosunkowo długie, sztyletowe ostrze i wąską rękojeść. Nowoczesne modele wyposażone są w płynnie działające łożyska, które umożliwiają szybkie otwieranie. Dodatkowo, w budowie balisonga można wyróżnić dwa ważne typy konstrukcji:
- channel, w którym rękojeść wykonana jest z jednego kawałka metalu, a ostrze chowa się w rowek przechodzący przez jej środek, co zapewnia wysoką wytrzymałość;
- sandwich, w którym rękojeść powstaje z kilku warstw materiału, połączonych śrubami lub nitami, co może nieco zmniejszać wytrzymałość konstrukcji.
W większości noży motylkowych można znaleźć dodatkowe zabezpieczenie przed otwarciem (lub zamknięciem) w postaci prostej dźwigni – trzpienia. Jest on również dodatkowym elementem usztywniającym całą konstrukcję w pozycji otwartej, co zapewnia większą stabilność i wytrzymałość noża.
Noże motylkowe nie są jednak standardowo wyposażone w klips mocujący, jak typowe noże EDC. Z tego względu mogą być nieco trudniejsze do przenoszenia w kieszeni spodni.
